Türkan Rado (d. 30 Ekim 1915, İstanbul - ö. 3 Mart 2007, İstanbul) Türkiye'nin ilk Kadın Hukuk Profesörü ve dünyadaki ilk kadın Roma Hukuku Profesörüdür. İstanbul Üniversitesi Roma Hukuku Kürsüsünde 46 yıl eğitim vermiştir.
Babası Darülfünun Hukuk Fakültesi Ceza Usul Hukuku ve Tatbikatı Müderrislerinden Avukat Cevdet Ferit Basman, Annesi Ayşe Nikfal Basman'dır.
İlk, orta ve lise tahsilini Fransız Notre Dame de Sion Fransız Lisesi'nde yaparak Haziran 1933'de pekiyi derece ile mezun olmuş, aynı yaz Fransız bakalorya ve Galatasaray Lisesi'nde de Türk bakalorya imtihanlarını vererek 1933 Ekiminde o yaz Atatürk'ün Üniversite Reformu ile yenilenen İstanbul Üniversitesi’nin Hukuk Fakültesi’ne kaydolmuştur.
Öğrenciliği sırasında çalışkanlığı, iyi Fransızca ve ayrıca Latince de bilmesi o yıllarda Fakülteye gelmiş olan Alman profesörlerin dikkatini çekmiş ve hatta bazen dersin tercümesi için kürsüye bile çağırdıkları olmuştur. Haziran 1936'da Hukuk Fakültesinden Pekiyi derece ve birincilikle mezun olan Türkan Rado (ki o zaman Basman soyadını taşıyordu) aynı yılın Ekim ayında, Roma Hukuku dersini o sırada münavebe ile okutan Prof. R. Honig ve Prof. A. B. Schwarz'ın tavsiyeleri üzerine Fakülte Dekanı Prof. Sıddık Sami Onar tarafından Hukuk Fakültesinin ilk kadın asistanı olarak atanmıştır. Prof. R. Honig'in 1939'da Turkiye'den ayrılmasıyla Roma Hukuku kürsüsünde Prof. A. B. Schwarz'la önce asistan, sonra da doçent, profesör ve kürsü başkanı olarak, kendi istegi ile emekliye ayrıldıgı 1982 Ekimine kadar, tam 46 yıl binlerce hukukçu yetiştirmiştir.
Asistan olur olmaz doktora çalışmalarına ve Almanca öğrenmeye başlayan Türkan Rado 1938'de doktora sözlü sınavlarını Pekiyi derece ile başararak "Senatus consultum Vellaeanum ve Romada kadınların borç iltizamları" konulu tezi ile Hukuk Doktoru olmuştur. Hazırlanmasına bir kaç yıldan beri devam ettiği "Senatus consultum Macedonianum ve aile evlatlarının para borçları" konulu tezi ile de doçentlik sınavlarını başararak 5 Haziran 1944'de Roma Hukuku doçentliğine tayin edilmiştir. O tarihten itibaren Prof. Schwarz'ın derslerinin tercümesini bırakarak, müstakilen ders vermeğe başlamış aynı zamanda profesörlük çalışmalarının hazırlığına ve İtalyanca öğrenmeğe de girişmiş, 1950'de de Fakültesi tarafından İtalya'ya gönderilmiş, Roma Üniversitesinin Roma Hukuku ve Akdeniz Hukukları Enstitüsünde bu çalışmalarına devam etmiştir. 1956 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinin ilk kadın profesörü olmuştur.
Gazeteci ve yazar Şevket Rado ile 1943'de evlenen Türkan Rado, Eşini 1988 yılında kaybetmiştir. Bir oğlu (Mehmet Rado) ve bir torunu (Ömer Kerim Rado) vardır. Türkan Rado, ayrıca, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi ilk Türk yazar olan Orhan Pamuk'un da teyzesidir.
Prof. Dr. Türkan Rado’nun hepsi hukukla ilgili çok sayıda yayını basılmış olup, “Roma Hukuku Dersleri, Borçlar Hukuku” isimli kitabı halen İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde ders kitabı olarak okutulmaktadır.
Prof. Dr. Türkan Rado 3 Mart 2007 günü İstanbul'da 92 yaşında vefat etmiştir
Kaynak: hukukihaber.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder